Μόλις έρχεται ο Οκτώβριος, οι νεροκολοκύθες έχουν την τιμητική τους. Τις βρίσκεις παντού, είναι καταπληκτικές για γλυκά αλλά και για στόλισμα σαν φαναράκια την ημέρα του Halloween. Τι είναι όμως το Halloween και γιατί έχει αρχίσει να γιορτάζεται και στην Ελλάδα;
Για να κατανοήσουμε τη γιορτή αυτή και τη σημασία της θα ξεκινήσουμε από τις ρίζες της μέσα στο χρόνο, την ετυμολογία της λέξης, τις παραδόσεις και τους μύθους που την ακολουθούν.
Τι σημαίνει η λέξη Halloween (Χάλοουιν);
Η ρία της λέξης προέρχεται από το All-hallow-eve, δηλαδή η παραμονή της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day – All Saints Day). Το Χάλοουιν συνδέεται με την υπερφυσική δραστηριότητα.
Η ημέρα αυτή θεωρείται ως μια από τις λίγες ημέρες του χρόνου όπου η επαφή με τα πνεύματα είναι πιο έντονη. Η μαγεία και οτιδήποτε υπερφυσικό βρίσκεται στο απόγειό του.
Πότε γιορτάζεται:
Η 31η Οκτωβρίου έχει οριστεί ως η ημέρα του Χάλοουιν και ιδιαίτερα η νύχτα της! Μια νύχτα τρόμου έστω και «ψεύτικου» και γιορτάζεται κυρίως στις Αγγλοσαξονικές χώρες. Τώρα τελευταία όμως όλο και περισσότερες χώρες πραγματοποιούν εκδηλώσεις αυτή τη μέρα.
Την τιμητική τους αυτή την ημέρα έχουν ο τρόμος, οι φάρσες, τα γλυκίσματα, τα φαναράκια σε νεροκολοκύθες, οι οποίες είναι σκαλισμένες με ανθρώπινα χαρακτηριστικά άλλοτε τρομακτικά και άλλοτε αστεία. Στόχος της ημέρας είναι η μεταμφίεση με τρομακτικά κοστούμια και κυρίως ποιος θα τρομάξει πιο πολύ!
Πως ξεκίνησε:
Ιστορία του Χαλοουίν
Το Χαλοουίν συγκαταλέγεται στις παλαιότερες παραδόσεις του κόσμου καθώς σχετίζεται με ένα βασικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης, τη σχέση μεταξύ ζωντανών και νεκρών. Όλοι οι γνωστοί πολιτισμοί στην ιστορία έχουν δημιουργήσει κάποιο είδος τελετουργικής εθιμοτυπίας επικεντρωμένης στο τί συμβαίνει στους ανθρώπους όταν πεθαίνουν, πού πηγαίνουν και ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να τους τιμούν οι ζωντανοί ή πώς να φέρονται στους νεκρούς που μπορεί να μοιάζουν απρόθυμοι ή ανίκανοι να προχωρήσουν.
Οι χώρες του σύγχρονου κόσμου, από το Μεξικό με την Ημέρα των Νεκρών ως την Κίνα με την Ημέρα Σκουπίσματος των Τάφων, γιορτάζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το Χάλοουιν. Σε χώρες στις οποίες ο εορτασμός είναι πιο δημοφιλής, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και Καναδάς, η ιεροτελεστία του σήμερα αγκαλιάζει την αρχαία παράδοση παρότι κάποιες πτυχές της είναι σχετικά όψιμες με τα ίχνη τους να εντοπίζονται στην Κελτική γιορτή Σοου-γουεν.
Στο πέρασμα των χρόνων, χριστιανικές ομάδες επιχείρησαν συστηματικά να δαιμονοποιήσουν και να διασύρουν την αναβίωση του εθίμου, εν μέρει αναπαράγοντας τον εσφαλμένο ισχυρισμό ότι o Σοου-γουεν ήταν ο θεός των νεκρών για τους Κέλτες και το Χάλοουιν ο εορτασμός του. Το λάθος έρχεται από τον 18ο αιώνα —και έκτοτε επαναλαμβάνεται άκριτα— όταν ο Βρετανός μηχανικός Τσάρλς Βαλλάνσι [Charles Vallancey] γράφει για το φεστιβάλ Σοου-γουεν δίχως να κατανοεί σε βάθος τον πολιτισμό και τη γλώσσα στα οποία αναφέρεται. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ήταν η ίδια η Εκκλησία αυτή που, με τον εκχριστιανισμό του τον 9ο αι. , διατήρησε την παράδοση του Σοου-γουεν στη Δύση, καθορίζοντας συνάμα την αρχή των μεταμορφώσεων μιας παγανιστικής θρησκευτικής παράδοσης των Βορειοευρωπαίων σε παγκόσμιο κοσμικό εορτασμό ο οποίος έγινε ο πιό δημοφιλής και εμπορικά επικερδής, αμέσως μετά τα Χριστούγεννα.
Σοου-γουεν
Οι παραδόσεις του Χάλοουιν στη Δύση χρονολογούνται χιλιάδες χρόνια πίσω στον εορτασμό του Σοου-γουεν την Κελτική γιορτή της Πρωτοχρονιάς. Το όνομα σημαίνει «το τέλος του καλοκαιριού» και η γιορτή σηματοδοτούσε το τέλος της συγκομιδής και τον ερχομό του χειμώνα. Οι Κέλτες πίστευαν ότι εκείνη την περίοδο το πέπλο ανάμεσα στους κόσμους των ζωντανών και των νεκρών ήταν λεπτότερο, με αποτέλεσμα οι νεκροί να μπορούσαν να επιστρέψουν και να περπατήσουν εκεί όπου ζούσαν κάποτε. Επιπλέον, εκείνοι οι οποίοι είχαν πεθάνει στο παρελθόν και εκείνοι που για οποιονδήποτε ο λόγο δεν είχαν μετακινηθεί ακόμη, θα το έκαναν τότε και θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τους ζωντανούς.
Η αρχαία ιεροτελεστία του Σοου-γουεν είναι ελάχιστα γνωστή εξαιτίας του εκχριστιανισμού του από την εκκλησία —όπως πολλών άλλων παγανιστικών εορτασμών— και όποια πληροφορία είναι διαθέσιμη, προέρχεται αφενός από Ιρλανδούς μοναχούς οι οποίοι κατέγραψαν την προχριστιανική ιστορία των λαών τους καθώς και αφετέρου από Χριστιανούς αντιγραφείς που δυσφημούσαν τις παγανιστικές τελετές. Φαίνεται ωστόσο ότι η εθιμοτυπία περιελάμβανε αποθήκευση εφοδίων για τον χειμώνα, σφαγές βοοειδών και κάψιμο των σωριασμένων οστών τους σε μεγάλες υπαίθριες φωτιές. Οι φωτιές αυτού του είδους με τον καιρό εμφανίστηκαν και σε άλλους εορτασμούς. Κατά τη διάρκεια της γιορτής συγκεντρώνονταν οι διάφορες κοινότητες αλλά εκτός από φαγητά και ποτά μοιράζονταν και τη συνείδηση της «λεπτής εποχής» του χρόνου και της πιθανότητας εμφάνισης επισκεπτών από άλλους κόσμους στο γλέντι.
Περίμεναν —και υποδέχονταν― τους αγαπημένους τους που είχαν πεθάνει, ετοιμάζοντας γεύματα που λάτρευαν οι νεκροί —πρακτική η οποία, μολονότι δεν είναι ξεκάθαρο, ενδέχεται να πρωτοεμφανίστηκε κάπου 2.000 χρόνια πριν—αλλά θα μπορούσαν επίσης να εμφανιστούν και πολλά άλλα είδη πνευμάτων που ουδέποτε είχαν ανθρώπινη μορφή: ξωτικά, νεράιδες, νάνοι της λαϊκής παράδοσης, δαιμόνια και σκοτεινά πνεύματα ήταν τόσο πιθανό να τους επισκεφθούν όσο εκείνοι αδημονούσαν για μια τελευταία αντάμωση.
Επιπλέον, υπήρχαν καλές πιθανότητες να κάνει την εμφάνισή του το πνεύμα ενός ανθρώπου που κάποιος ίσως είχε βλάψει. Με σκοπό να παραπλανήσουν τα πνεύματα, οι άνθρωποι σκούραιναν τα πρόσωπά τους με στάχτες από τις φωτιές των οστών (πρακτική γνωστή αργότερα ως μασκάρεμα) και αυτό εξελίχθηκε στη χρήση προσωπίδων. Οι ζωντανοί μπορούσαν να αναγνωρίσουν το πνεύμα κάποιου αγαπημένου τους και μετά να αποκαλυφθούν, αλλά σε διαφορετική περίπτωση παρέμεναν ασφαλείς μακριά από την ανεπιθύμητη προσοχή των σκοτεινότερων δυνάμεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου